Ο Ρομάνο Σκάρπα (Romano Scarpa) γεννήθηκε στη Βενετία στις 27 Σεπτεμβρίου του 1927, και πέθανε στη Μάλαγα στις 23 Απριλίου του 2005. Θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους δημιουργός ιστοριών κόμικς της Ντίσνεϋ.
Η σχέση του Ρομάνο Σκάρπα με την ένατη τέχνη ξεκίνησε πριν τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν πιτσιρικάς ακόμα, αγόραζε το Τοπολίνο απ’ το περίπτερο της γειτονιάς του, κοντά στο πατρικό του σπίτι, στα κανάλια της Βενετίας. Μέσα απ’ τις σελίδες του Τοπολίνο θα ανακαλύψει τις ιστορίες του Φλόυντ Γκότφρεντσον, που συνδύαζαν με μοναδικό τρόπο το χιούμορ με την περιπέτεια και το μυστήριο, αλλά και ένα σωρό άλλα κλασικά κόμικς που θα τον επηρεάσουν σημαντικά. Παράλληλα, στον κινηματογράφο θα ανακαλύψει τα καρτούν και τις μεγάλου μήκους ταινίες του Ουώλτ Ντίσνεϋ. Σύμφωνα με δηλώσεις του ίδιου, Η Χιονάτη και οι Επτά Νάνοι ήταν η ταινία που τον έκανε να αποφασίσει να ασχοληθεί επαγγελματικά με το σχέδιο.
Βιογραφία[]
Η αρχή[]
Ο μικρός Ρομάνο Σκάρπα ήταν ενεργός αναγνώστης του περιοδικού Topolino της Ιταλίας και συμμετείχε στο περιοδικό μέσα από τις στήλες της αλληλογραφίας. Όταν ήταν 11 χρονών λέγεται ότι είχε ένα όραμα με την Χιονάτη, που τον έκανε να αποφασίσει πως θέλει να αφιερώσει την ζωή του στα κινούμενα σχέδια. Η Χιονάτη έκτοτε ήταν ένας από τους αγαπημένους χαρακτήρες του και μαζί της δημιούργησε πολλές ιστορίες, στην μετέπειτα καριέρα του.
Ο έφηβος πλέον Σκάρπα ξεκίνησε να πηγαίνει στο γυμνάσιο, όμως οι σπουδές του διακόπηκαν πρόωρα, λόγω της έναρξης του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου. Όταν η σύρραξη τελείωσε ο Ρομάνο ήταν πια εξαιρετικά ενθουσιώδης για τα κινούμενα σχέδια και το 1945 κατάφερε να δημιουργήσει ένα δικό του στούντιο δημιουργίας κινούμενων σχεδίων. Όνειρό του ήταν να γίνει μέρος του επιτελείου που έφτιαχνε τις θαυμάσιες αυτές ταινίες και τα αγαπημένα του κόμικς υπό την καθοδήγηση του Ντίσνεϋ. Οι γονείς του θα ενθαρρύνουν τις καλλιτεχνικές του τάσεις, και παρόλο που ο πόλεμος δεν του επέτρεψε να ολοκληρώσει τις σπουδές του, ο Σκάρπα ιδρύει το πρώτο του στούντιο πριν κλείσει τα είκοσί του χρόνια. Την επόμενη χρονιά θα ολοκληρώσει την πρώτη του ταινία, ένα δεκαπεντάλεπτο καρτούν με τίτλο "E poi viene il diluvio", ενώ συνέχισε με καταιγιστικούς ρυθμούς.
Το 1948 ο Ρομάνο Σκάρπα είχε παρουσιαστεί στον τότε διευθυντή του ιταλικού περιοδικού Topolino, Μάριο Τζεντιλίνι, με πληθώρα δοκιμαστικών σχεδίων και ζωγραφιών, ελπίζοντας να μπορέσει να προσληφθεί στην σύνταξη του περιοδικού. Πίστευε πως είχαν αρχίσει και Ιταλοί συγγραφείς να δημιουργούν ιστορίες, αφού πλέον στο περιοδικό δημοσιεύονταν δημιουργίες καλλιτεχνών που δεν είχε δει στην παιδική του ηλικία. Ο Μάριο Τζεντιλίνι όμως τον απέρριψε, καταστρέφοντας όλες τις ελπίδες του.
Συνέχισε έτσι να ασχολείται με την παραγωγή διαφημιστικών ταινιών με κινούμενα σχέδια, και το 1951 θα γνωρίσει την μεγαλύτερη του επιτυχία στις κινηματογραφικές αίθουσες, καθώς "Tο κοριτσάκι με τα Σπίρτα", ένα μικρού μήκους καρτούν του, θα προβληθεί πριν από την περιπετειώδη ταινία "Attak!" του Ρόμπερτ Ώλντριτς.
Η άφιξη στο επιτελείο[]
Δύο χρόνια αργότερα, το 1953, ο Σκάρπα θα συναντήσει στο ατελιέ ενός διαφημιστικού στούντιο τον Τζιοβάν Μπατίστα Κάρπι, ο οποίος ήταν ένας από τους νεαρούς δημιουργούς που είχαν κληθεί να στελεχώσουν το καλλιτεχνικό επιτελείο του ανανεωμένου Τοπολίνο. Η σύνταξη του περιοδικού είχε αλλάξει τακτική και πλέον προσλάμβανε ντόπιους καλλιτέχνες, οπότε ο Κάρπι πρότεινε στον Σκάρπα να δοκιμάσει κι αυτός την τύχη του στον χώρο των κόμικς, κι εκείνος δέχτηκε αμέσως. Στρώθηκε αμέσως στη δουλειά και όταν παρουσιάστηκε ξανά στον Μάριο Τζεντιλίνι, είχε υπό μάλης μια σχεδόν ολοκληρωμένη ιστορία.
Ο Τζεντιλίνι δέχτηκε να του δώσει μια ευκαιρία, υποβάλλοντας τον όμως σε μια δοκιμασία που θα του επέτρεπε να δείξει τι πραγματικά αξίζει και του ζήτησε να εικονογραφήσει ένα σενάριο του Γκουίντο Μαρτίνα με τίτλο Η Χιονάτη και η Πράσινη Φλόγα, μια δοκιμασία διόλου εύκολη. Ο Σκάρπα τα πήγε μια χαρά και η ιστορία δημοσιεύτηκε τελικά στο Τοπολίνο στα τέλη του 1953, αποτελώντας την πρώτη του δημιουργία.
Ο κύκλος των σπουδαίων ιστοριών (1956-1967)[]
Μετά την πρώτη αυτή επιτυχημένη δοκιμή, ο Ρομάνο Σκάρπα θα αναλάβει, σε πρώτη φάση, την εικονογράφηση σεναρίων του Γκουίντο Μαρτίνα, δημιουργώντας ιστορίες όπως οι Χριστουγεννιάτικες Πλάκες και O Χρυσός Κληρονόμος. Η σημαντικότερη ιστορία που σχεδίασε κατόπιν σεναρίου του Μαρτίνα είναι αναμφίβολα Το Διπλό Μυστήριο του Μαύρου Φαντάσματος, στην οποία το Μαύρο Φάντασμα και ο Ήτα Βήτα επιστρέφουν δριμύτεροι, ύστερα από χρόνια απουσίας από ιστορίες. Οι συνεργασίες με τον Μαρτίνα γίνονταν όλο και πιο σποραδικές, επιτρέποντας στον Σκάρπα να εξελιχθεί σε ολοκληρωμένος δημιουργός, γράφοντας και δικά του σενάρια ιστοριών. Οι δυο τους θα συνεργαστούν και στο μέλλον, παράγοντας σχεδόν πάντα ποιοτικές ιστορίες.
Μετά από την περίοδο συνεργασίας με τον Μαρτίνα ο Σκάρπα θα αρχίσει να γράφει και δικά του σενάρια, ξεκινώντας την πρώτη περίοδο των εξαιρετικών ιστοριών του. Μετά το Διπλό Μυστήριο του Μαύρου Φαντάσματος, ο Βενετός θα διατηρήσει έναν νουάρ τόνο και μια μυστηριώδη ατμόσφαιρα στις ιστορίες του. Θα χρησιμοποιήσει πολλά στοιχεία και από αγαπημένες του ταινίες, ιδιαίτερα των Άλφρεντ Χίτσκοκ, Φρανκ Κάπρα και Τζον Φράνκενχαϊμερ.
Το 1956 θα του δοθεί τελικά η ευκαιρία να δημοσιεύσει την ολοκληρωμένη μορφή της ιστορίας που είχε παρουσιάσει στον διευθυντή του Τοπολίνο, με τίτλο Το Μυστήριο των Παστών Γαρίδων, μια περιπέτεια έντονα δημοσιογραφική και γεμάτη ανατροπές, που αποτελεί την πρώτη ιστορία της οποίας το σενάριο επιμελήθηκε ο ίδιος. Δύο ακόμα περιπέτειες ακολουθούν, Το Φυλαχτό του Αμούνδσεν και το Μυστήριο του Ταπιόκα Στ'.
Το 1958 θα δημοσιευτεί η ιστορία του Το Νύχι της Κάλι, που θεωρείται από πολλούς θαυμαστές του Σκάρπα ως η καλύτερη του. Είναι ένα έντονο θρίλερ με ένα φαινομενικά άλυτο μυστήριο, που περιέχει και στοιχεία κατασκοπίας, κρατώντας αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη.
Ο Σκάρπα γενικά εμπνέονταν από τα καθημερινά στριπ του Μίκυ Μάους των Μπιλ Ουώλς και Φλόυντ Γκότφρεντσον, που δημοσιεύονταν στον αμερικάνικο τύπο και στην συνέχεια επανατυπώνονταν στο Topolino, αλλά και από τις ιστορίες του Καρλ Μπαρκς, κάνοντας ιστορίες και με τα παπιά και με τα ποντίκια.
Το 1959, στην ιστορία Η Τέταρτη Διάσταση, επιστρέφει ο Καθηγητής Ενίγκμα, ένας χαρακτήρας του Γκότφρεντσον, και ο Σκάρπα γράφει έναν κύκλο περιπετειών με έναν χαρακτήρα δικής του επινόησης, τον Ατομίνο Μπιπ Μπιπ. Σημαντικότερες ιστορίες αυτού του κύκλου ήταν Οι Πηγές των Μογγόλων και το Περιδέραιο των Τσιρικάουα. Στην πρώτη ο Ρομάνο Σκάρπα χρησιμοποίησε αληθινά ιστορικά στοιχεία, ενώ αποτελούνταν από τέσσερα διακριτά υπό-επεισόδια. Στην δεύτερη, ο Σκάρπα έδωσε τον καλύτερο εαυτό του, εισάγοντας στα κόμικς της Ντίσνεϋ το υποσυνείδητο και φροϋδικές θεωρίες ψυχανάλυσης.
Το ίδιο έτος δημοσιεύθηκε και η ιστορία του Το Τελευταίο Μπαλαμπού, στην οποία εμφανίζεται για πρώτη φορά η πιο διάσημη δημιουργία του Ρομάνο Σκάρπα, η Τζένη Μακ Τζετ, το κορίτσι που είναι μονίμως ερωτευμένο με τον Σκρουτζ και στην οποία ο Βενετός προσέφερε έναν συνεργάτη το 1961, τον Λούλη Λουλάκη. Το 1960 δημοσιεύθηκαν [[Ιστορία: Οι Φακές της Βαβυλώνας|Οι Φακές της Βαβυλώνας]], μια από τις πιο διάσημες ιστορίες του Ιταλού καλλιτέχνη, στην οποία γίνονται εμφανείς αναφορές στην δουλειά του Φρανκ Κάπρα, μακράν αγαπημένου σκηνοθέτη του Σκάρπα.
Το 1961 πραγματοποιήθηκε μια τυχαία συνάντηση μεταξύ του Σκάρπα και της συζύγου του, Σάντρα, και του νεαρού δεκατετράχρονου Τζόρτζιο Καβατσάνο σε ένα σκάφος της Βενετίας. Χάρη σε αυτό το ατύχημα, ο Τζόρτζιο και ο Ρομάνο άρχισαν μια μακρά σχέση συνεργασίας.
Τα χρόνια εκείνα ο καλλιτέχνης θα ξεθάψει έναν ακόμη χαρακτήρα, τον Γάντζο, δημιούργημα των Μπιλ Ουώλς και Μανουελ Γκονζάλες, πολυχρησιμοποιημένο σε στριπ, αλλά κατόπιν σχεδόν ξεχασμένος. To 1964 θα γράψει την ιστορία Ο Καλός Φίλος, και θα ακολουθήσουν πολλές ακόμα που θα δημιουργήσει ο Σκάρπα με πρωταγωνιστή το πτηνό, ενώ θα του δώσει και έναν υιοθετημένο γιο, τον Βρούτο.
Το 1964, ο γνωστός πλέον Σκάρπα άρχισε να συνεργάζεται και με τα αμερικάνικα στούντιο της Ντίσνεϋ, δανείζοντας τα μολύβια του σε σενάρια άλλων δημιουργών για την εγχώρια αλλά και την διεθνή αγορά. Η πρώτη από αυτές τις ιστορίες είχε τον τίτλο Big Bad Beauty Contest και ακολούθησαν ακόμη 44 παραγωγές του καλλιτέχνη.
Το 1966 έγραψε την ιστορία Arriva Paperetta Yè-Yè στην οποία κάνει την πρώτη της εμφάνιση η Ντόρις Ντακ, εγγονή της Χρυσής Γκόλντυ, παλιάς αγαπημένης του Σκρουτζ. Τέλος, τον επόμενο χρόνο (1967) έγραψε την ιστορία Περιπέτεια στην Αρκτική, ολοκληρώνοντας την πρώτη περίοδο των σπουδαίων ιστοριών, πολλών εκ των οποίων ήταν και συγγραφέας.
Δεκαετία του 1970[]
Ο Σκάρπα συνέχισε την σεναριογραφική του καριέρα, αποφασίζοντας όμως να μειώσει δραστικά των αριθμό των ιστοριών που έγραφε ο ίδιος, σε μία με δύο το χρόνο. Το 1970 ανανέωσε την συνεργασία του με τον Γκουίντο Μαρτίνα γράφοντας δύο ιστορίες με τον Φάντομ Ντακ καθώς και την Ιστορία και Δόξα της Δυναστείας των Ντακ, σε συνεργασία και με τον Τζιοβάν Μπατίστα Κάρπι. Τα χρόνια εκείνα σχεδίασε ιστορίες από πολλούς σεναριογράφους, όπως του Ροντόλφο Τσιμίνο, του Τζόρτζιο Πετσίν και των αδελφών Αμπράμο και Τζιαμπάολο Μπαρόζο.
Το 1973 μάλιστα επέστρεψε και στα κινούμενα σχέδια, δημιουργώντας ένα μικρό καρτούν δεκατεσσάρων λεπτών με τον τίτλο Ainhoo degli iceberg (Αϊνχού από το παγόβουνο). Άλλη μια σημαντική παραγωγή ήταν το Il quarto re (Οι τέσσερις βασιλιάδες), μια χριστουγεννιάτικη ταινία 22 λεπτών που κυκλοφόρησε τον Δεκέμβριο του 1977 στην Αμερική και την Ιταλία. Επίσης το 1977 ξεκίνησε να δημιουργεί την σειρά Sopra i tetti di Venezia (Πάνω από τις σκεπές της Βενετίας), για τους χαρακτήρες, το θέμα και τα σκηνικά της οποίας ήταν υπεύθυνος.
Ο κύκλος των σπουδαίων ιστοριών (1975-1988)[]
Μετά τις πολυσέλιδες ιστορίες που τον έκαναν διάσημο ο Σκάρπα δεν έγραψε μεγάλες ιστορίες για αρκετά χρόνια, με ορισμένες σποραδικές εξαιρέσεις όπως την περιπέτεια Ο Γκούφη και οι περικνημίδες της Ολυμπίας το 1972. Μετά από το δημιουργικό αυτό διάλειμμα ο καλλιτέχνης επέστρεψε δριμύτερος στην συγγραφή ιστοριών, ξεκινώντας με την Υπόθεση Μάγκνον 777 μια περιπέτεια με τον Μίκυ και την Topolino e il rampollo di Gancio, όπου κάνει την εμφάνιση του ο προαναφερθείς Βρούτος, υιοθετημένος γιος του Γάντζου. Όπως συνέβη και με τον Ατομίνο έτσι και ο Βρούτος πρωταγωνίστησε σε μια σειρά περιπετειών στο πλάι των κεντρικών ηρώων του Μίκυ Σίτυ.
To 1977 δημοσιεύθηκε η ιστορία του Topolino e il "Pippo-lupo" στην οποία κάνει την πρώτη του εμφάνιση ο Τίγρης, ιδιοφυής ξάδερφος του Μαύρου Πητ, με αποτέλεσμα ο Σκάρπα να προσθέσει και άλλον έναν γνωστό ήρωα στο σύμπαν του Μίκυ Σίτυ. Με την δημιουργία του ο Βενετσιάνος προσέθεσε ευφυΐα στο ζευγάρι της δύναμης που αντιπροσωπεύουν ο Πητ και η Τρούντυ. Τα χρόνια εκείνα ο Σκάρπα σχεδίασε επίσης πολλές διάσημες ιστορίες του Γκουίντο Μαρτίνα, όπως Τα Μανιτάρια των Νιμπελούγκεν! (1975), Ο θησαυρός του Μοντεζούμα (1978), Οι πειρατές του διαστήματος (1979), L'amorosa istoria di Papero Meo e Gioietta Paperina (παρωδία του Ρωμαίου και της Ιουλιέτας, 1979), οι οποίες θεωρούνται πλέον κλασικές.
Από το 1980 ο Σκάρπα ξεκίνησε να μειώνει τον όγκο της δουλειάς του και για λόγους υγείας, παράγοντας όμως ακόμα κορυφαίες ιστορίες. Το 1982 δημιουργεί με τον Γκουίντο Μαρτίνα την σειρά ιστοριών Οι περιπέτειες του Μάρκο Πόλο, που σχεδιάζει εξ ολοκλήρου ο ίδιος. Το επόμενο έτος θα γράψει και θα σχεδιάσει την ιστορία Topolino e la Regina d'Africa, στην οποία κάνει την πρώτη της εμφάνιση η Ζηνοβία, βασίλισσα ενός κρατιδίου στην Αφρική, που θα μπλέξει σε μια περίεργη σχέση με τον Γκούφυ. Την ίδια χρονιά θα δημοσιευτεί και η περιπέτεια Το Φανταστικό Τοκαμάκ μια αγωνιώδης διαστημική ιστορία σε σενάριο Τζόρτζιο Πετσίν.
To 1986 οι οι επτά νάνοι, σίγουρα από τους αγαπημένους χαρακτήρες του Ρομάνο Σκάρπα επιστρέφουν στο προσκήνιο σε αντίθεση με τα ρεύματα της εποχής, που τους ήθελαν στο παρασκήνιο, καθώς ο Βενετσιάνος έγραψε δύο πολυσέλιδες ιστορίες με αυτούς, κοντά στα πρότυπα της ταινίας Η Χιονάτη και οι Επτά Νάνοι, του 1937. Το 1988 δημοσιεύθηκε το αριστούργημα του, Paperolimpiadi (Παπιολυμπιάδα), μια πολυμερής περιπέτεια αφιερωμένη στους 24ους Ολυμπιακούς Αγώνες της Σεούλ, εκείνης της χρονιάς. Ο Σκάρπα στην ιστορία κατάφερε να περιεργαστεί με χιούμορ την εύθραυστη πολιτική ισορροπία μεταξύ της Νότιας και της Βόρειας Κορέας.
Την δεκαετία του 1980 ο Σκάρπα συνέχισε να ασχολείται και με τα κινούμενα σχέδια, δημιουργώντας την εισαγωγή για την σειρά Topolino Piu, μια σειρά της Ντίσνεϋ στην τηλεόραση. Το 1986 μάλιστα έκανε μια δοκιμαστική απόπειρα για την σειρά Παπιοπεριπέτειες που κυκλοφορούσε εκείνη την εποχή στις Η.Π.Α.
Την δεκαετία του 1990 και ιστορίες σε στριπ[]
Την δεκαετία του 1990 ο Σκάρπα επανέφερε στο προσκήνιο τις ιστορίες με την μορφή στριπ, δηλαδή σειρές τεσσάρων καρέ, που δημοσιεύονταν σε συνέχειες στις εφημερίδες των Ηνωμένων Πολιτειών κάθε μέρα, που μέχρι την δεκαετία του 1950 δημιουργούσαν καλλιτέχνες όπως οι Αλ Ταλιαφέρρο, Φλόυντ Γκότφρεντσον, Ράιλυ Τόμσον και Πωλ Μάρρυ. Τα στριπ του Σκάρπα μολονότι δεν δημοσιεύονταν ένα ένα ήταν στο ίδιο πνεύμα με αυτό των Αμερικανών ομότεχνων του. Υπάρχει μια πλοκή μυστηρίου και άγχους που στο τέλος κάθε στριπ διακόπτεται από ένα γκαγκ που χαλαρώνει την ατμόσφαιρα. Το πείραμα του Σκάρπα ήταν να δημιουργήσει ιστορίες με την μορφή στριπ που να δημοσιευτούν στο ιταλικό Topolino, κάτι που έκανε με μεγάλη επιτυχία, δημιουργώντας ιστορίες όπως Το Αίνιγμα του Τσιχλαμπουμ (1989), Η Συμμορία του Φταρνίσματος (1990), Οι Σφηγκάνθρωποι (1991) και Topolino in: Ciao Minnotchka (1992).
Την περίοδο αυτή ο Ρομάνο Σκάρπα μετακόμισε στην Ισπανία, μια χώρα που πάντοτε αγαπούσε, και ξεκίνησε να συνεργάζεται περισσότερο με τις ξένες αγορές, δημιουργώντας ιστορίες με τα παπιά και τα ποντίκια χωρίς να τον απασχολεί το σενάριο. Την δεκαετία του 2000, ο ηλικιωμένος πλέον καλλιτέχνης άρχισε να μειώνει ολοένα και περισσότερο την παραγωγή του. Ο σχεδιαστής έφυγε από την ζωή στις 23 Απριλίου του 2005, στην Μάλαγα της Ισπανίας.
Η Σχολή του Σκάρπα[]
O Σκάρπα ήταν ένας από τους πρώτους καλλιτέχνες της Ιταλικής σχολής και υπό την επήρεια του πολλοί γνωστοί δημιουργοί καταξιώθηκαν. Ο πρώτος εξ αυτών ήταν ο σεναριογράφος Ροντόλφο Τσιμίνο, που ξεκίνησε την καριέρα του στην εκδοτική Αρνόλντο Μονταντόρι περνώντας με μελάνι τις ιστορίες του Βενετσιάνου. Ο διάσημος σχεδιαστής Τζόρτζιο Καβατσάνο ξεκίνησε την καριέρα του σε ηλικία μόλις 14 ετών, επίσης ως μελανωτής του Σκάρπα, αναλαμβάνοντας τα καθήκοντα του Τσίμινο, πλέον καταξιωμένου σεναριογράφου. Το τρίο των δημιουργών συνδεόταν πάντα με στενή φιλία και συνεργάστηκε σε εντυπωσιακό αριθμό ιστοριών: ο Τσιμίνο στο σενάριο, ο Σκάρπα στο σχέδιο και ο Καβατσάνο στα μελάνια.
Κατόπιν ο Σκάρπα έφερε κοντά πολυάριθμους καλλιτέχνες, Βενετσιάνικης συνήθως καταγωγής, αλλά και από το Φριούλι (περιφέρεια στα βόρεια της Ιταλίας). Αυτοί ήταν οι Τζόρτζιο Μπορντίνι, Βαλέριο Χέλντ, Λουτσιάνο Γκάττο, που ξεκίνησαν επίσης ως μελανωτές του Σκάρπα καθώς και οι σεναριογράφοι Τζόρτζιο Πετσίν, Μανουέλα Μαρινάτο, Μπρούνο Κοντσίνα, και Ρούντυ Σαλβανίνι. Άλλοι δημιουργοί που ανέδειξε ο Σκάρπα ήταν οι Μαουρίτσιο Αμεντόλα, Σάντρο ντελ Κόντε και ο τελευταίος του μελανωτής, Λούτσιο Μιγκέλι.
Οι σύγχρονοι Επίγονοι[]
Από την κληρονομιά του Σκάρπα έχουν διαμορφωθεί και αρκετοί από τους σύγχρονους καλλιτέχνες του Topolino, οι Ενρίκο Φατσίνι, Φάμπιο Τσελόνι, Λορέντζο Παστροβίκιο και Σύλβια Τζίκε. Από την πλευρά των σεναριογράφων ο Τίτο Φαράτσι και ο ιδιαίτερα ο Κάστυ, που είναι και σχεδιαστής, έχοντας υιοθετήσει το σχέδιο που χρησιμοποιούσε ο Σκάρπα στην αρχή της καριέρας του, είναι αυτοί που έχουν επηρεαστεί ως επί το πλείστον από το έργο του δημιουργού από την Βενετία.
Στυλ[]
Σχέδιο[]
Ο Σκάρπα όπως πολλοί συνάδελφοι του έχει ένα εύκολα αναγνωρίσιμο σχέδιο. Η απαλότητα και η ισορροπία των σχημάτων αντιπροσωπεύουν την πρώτη του γραφιστική περίοδο. Στην συνέχεια, οι χαρακτήρες του, και ειδικά τα παπιά, απεικονίζονται πιο λεπτά και σε ασυνήθιστες στάσεις. Ο Ρομάνο πάντοτε προσπαθούσε να πειραματίζεται με καινούριες τεχνικές, όπως για παράδειγμα μετατοπίζοντας την αφήγηση από μια αλληλουχία γεγονότων σε άλλη, αφήνοντας τον αναγνώστη να περιμένει.
Ο Σκάρπα ήταν επίσης αυτός που για πρώτη φορά εισήγαγε την αφήγηση σε πρώτο πρόσωπο στα συνοδευτικά πλαίσια των ιστοριών του, μεταβάλλοντας την αργότερα σε τριτοπρόσωπη. Πολλές από τις στιλιστικές καινοτομίες που εισήγαγε ο καλλιτέχνης υιοθετήθηκαν αργότερα και από άλλους ομότεχνους του σε διαφορετικές χώρες.
Επιρροές[]
Οι μεγάλοι καλλιτέχνες της Ντίσνεϋ που επηρέασαν τον Ρομάνο Σκάρπα ήταν οι διάσημοι Αμερικάνοι Μπιλ Ουώλς, Καρλ Μπαρκς, Μέριλ Ντε Μάρις και πάνω απ' όλα ο Φλόυντ Γκότφρεντσον. Ο τελευταίος, αγαπημένος του Σκάρπα από τα παιδικά του χρόνια, προσέφερε συνεχή έμπνευση στον Ιταλό, σε όλη του την καριέρα. Οι χαρακτήρες των Μίκυ και Γκούφυ βασίστηκαν πάνω στα στριπ του Γκότφρεντσον. Το ποντίκι είναι ισορροπημένο, δυνατό και έξυπνο, όμως διατηρεί τις φοβίες και τις ανασφάλειες του (όπως φαίνεται χαρακτηριστικά στην ιστορία Το Περιδέραιο των Τσιρικάουα, οπότε δεν είναι ένας αψεγάδιαστος και τέλειος ήρωας, αντιθέτως, προσομοιάζει τον καθημερινό άνθρωπο. Ο Γκούφυ από την άλλη παίζει κεντρικό ρόλο στην εργογραφία του Σκάρπα. Η άγνοια του δεν τονίζεται υπερβολικά, όπως σε άλλες ιστορίες, αλλά μετριάζεται σε μια ήπια εκκεντρικότητα, ώστε να μπορεί να αναλαμβάνει παραγωγικά τον ρόλο του συντρόφου και βοηθού του Μίκυ.
Μερικές φορές ο Γκούφυ σε ιστορίες του Βενετσιάνου, όπως συμβαίνει και σε ιστορίες του Γκότφρεντσον, υφίσταται συμπεριφορικό μετασχηματισμό που τον κάνει εντελώς διαφορετικό από τον αδέξιο και ήσυχο φίλο που είναι πάντα, ένα παράδειγμα είναι η ιστορία Topolino e il "Pippo-lupo". Μια ιδιαιτερότητα ως προς τον χαρακτηρισμό που ο Σκάρπα χρησιμοποιεί για τον Γκούφυ είναι οι συχνοί κεραυνοβόλοι έρωτες του, οι οποίοι σταματούν αυστηρά σε μια πλατωνική αγάπη. Ιδιαίτερα έντονη είναι η σχέση μεταξύ του Γκούφυ και της Ζηνοβίας, η οποία όμως δεν υλοποιείται ποτέ.
Ο Ρομάνο Σκάρπα επανέφερε επίσης στο προσκήνιο αρκετούς από τους χαρακτήρες που ο Φλόυντ Γκότφρεντσον χρησιμοποίησε μια φορά και αργότερα παράτησε, όπως το Μαύρο Φάντασμα, τον Ήτα Βήτα και τον καθηγητή Ενίγκμα. Ο Βενετσιάνος εμβάθυνε επιπλέον χαρακτήρες που δημιούργησε ο Φλόυντ, με χαρακτηριστικότερο τον Επιθεωρητή Ο' Χάρα.
Άλλη μια μεγάλη πηγή έμπνευσης για τον Σκάρπα ήταν ο αμερικανικός κινηματογράφος της δεκαετίας του '50 και του '60. Οι φόροι τιμής στις ταινίες του αμερικανικού σινεμά (ιδιαίτερα στις δημιουργίες του Άλφρεντ Χίτσκοκ και του Τζων Φράνκενχαϊμερ) είναι πολύ συχνοί στις ιστορίες του. Πρέπει να τονιστεί ότι ο Ρομάνο Σκάρπα ποτέ δεν έκανε παρωδίες ταινιών, μεταφέροντας το σκηνικό στους ήρωες της Ντίσνεϋ, αλλά χρησιμοποιούσε τις τεχνικές αφήγησης και την νουάρ ατμόσφαιρα τους. Οι φράσεις από ταινίες είναι σπανίως σαφείς και γίνονται κατανοητές μόνο από τους κινηματογραφόφιλους στους οποίους απευθύνεται ο δημιουργός.
O Σκάρπα χρησιμοποίησε επίσης την δημοτικότητα που απολάμβανε ο ίδιος και οι ιστορίες του για να κάνει περισσότερο ή λιγότερο συγκεκαλυμμένη κριτική. Συχνές και σαφείς είναι οι αναφορές του σχεδιαστή στην σύγχρονη τέχνη, την οποία δεν θεωρούσε καν τέχνη, παρά μια προχειρότητα, που εφευρέθηκε από ζωγράφους για να πουλάνε ασεμνότητες σε σκιώδης τύπους, ώστε να αναδειχθούν ανάμεσα σε μεγάλους καλλιτέχνες, όπως ο Μιχαήλ Άγγελος και ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι. Ο Σκάρπα κατέκρινε επίσης την σύγχρονη κοινωνία και τον καταναλωτισμό της, που κατακλύζεται από οχετό διαφημίσεων, οι οποίες δημιουργούν ανύπαρκτες ανάγκες. Τέλος, ο καλλιτέχνης συγκεκαλυμμένα έκρινε και τις διάφορες επιτροπές που διοργανώθηκαν στην Βενετία, την πατρίδα του, από το '60 για να βρουν μια λύση στο πρόβλημα της αύξησης της στάθμης της θάλασσας, και συχνά κατέληγαν σε ασαφή ή αντικρουόμενα αποτελέσματα.
Κληρονομιά[]
Οι χαρακτήρες που δημιούργησε[]
O Σκάρπα ήταν με βεβαιότητα ένας από τους πιο παραγωγικούς Ιταλούς καλλιτέχνες και δημιούργησε μια πληθώρα νέων χαρακτήρων, που έχουν γίνει ευρέως αποδεκτοί και χρησιμοποιούνται και από άλλους συναδέλφους του. Οι κυριότεροι είναι οι εξής:
- Ατομίνο Μπιπ Μπιπ: ένα άτομο που έχει μεγεθυνθεί εκατομμύρια φορές από τον καθηγητή Ενίγκα και είναι ο πιστός βοηθός του,
- Τρούντυ: σύντροφος του Μαύρου Πητ,
- Ξεφτέρης: υιοθετημένος γιος του Γάντζου
- Τίγρης: ιδιοφυής ξάδερφος του Μαύρου Πητ και συνεργάτης του,
- Πετούνια: σύζυγος του Επιθεωρητή Ο'Χάρα,
- Ντόρις Ντακ: εγγονή της Χρυσής Γκόλντυ,
- Γεδεών Μακ Ντακ: αδερφός του Σκρουτζ και εκδότης εφημερίδας,
- Λούλης Λουλάκης: επιχειρηματικός συνέταιρος και φίλος της Τζένη,
- Ντάκυ Ντακ: ατσούμπαλος και γκαφατζής ξάδερφος του Ντόναλντ Ντακ,
- Τζένη Μακ Τζετ: προσπαθεί μάταια να κερδίσει την καρδιά του Σκρουτζ,
και μια πλειάδα δευτερευόντων χαρακτήρων, που χρησιμοποιούνται μόνο στις δίκες του ιστορίες ή σπάνια από άλλους δημιουργούς.
Ιστορίες[]
Ο Ρομάνο Σκάρπα ήταν ένα παραγωγικότατος καλλιτέχνης, γράφοντας και σχεδιάζοντας από το 1953 μέχρι και τον θάνατο του, το 2005. Το σύνολο των ιστοριών του είναι 503, εκ των οποίων οι περισσότερες έχουν δημιουργηθεί για τους Ιταλούς εκδότες και ιδιαίτερα για το περιοδικό Topolino. Παρήγαγε ωστόσο και εκατό περίπου ιστορίες για άλλες αγορές, όπως για την δανική Egmont, που δημοσιεύτηκαν αρχικά στην Βόρεια Ευρώπη και κατόπιν στην Ιταλία.
Η Βιβλιοθήκη του Ρομάνο Σκάρπα[]
Στην Ιταλία από τις 20 Ιανουαρίου 2014 κυκλοφορούσε κάθε εβδομάδα μαζί με μια Ιταλική εφημερίδα και με 7,90 ευρώ η Βιβλιοθήκη του Ρομάνο Σκάρπα, με τον τίτλο Le grandi storie Disney - L'opera omnia di Romano Scarpa. Η Βιβλιοθήκη περιέχει μια συγκεντρωτική έκδοση όλων των ιστοριών του μεγάλου Ιταλού δημιουργού αλλά και πληροφορίες για αυτόν και τους χαρακτήρες που δημιούργησε, όπως συμβαίνει με την αντίστοιχη εκδοχή της Βιβλιοθήκης του Καρλ Μπαρκς. Συνολικά δημοσιεύθηκαν 51 τόμοι με 364 σελίδες, με τον τελευταίο να κυκλοφορεί στις 7 Ιανουαρίου 2015.
Ελληνικές Εκδόσεις[]
Ο Ρομάνο Σκάρπα είναι ένας από τους δημιουργούς των οποίων τις ιστορίες έχουμε δει σε πληθώρα περιοδικών στην Ελλάδα, όντας ένας από τους πιο προβεβλημένους δημιουργούς, μετά τον Καρλ Μπαρκς και τον Ντον Ρόσα. Ιστορίες του δημοσιεύονται από το πρώτο τεύχος του Μίκυ Μάους, το 1966, μέχρι και τις μέρες μας, με την συγκεντρωτική έκδοση του έργου του, που προαναφέρθηκε. Περισσότερες από 300 ιστορίες του έχουν δημοσιευθεί στην Ελλάδα, ενδεικτικά στα ακόλουθα περιοδικά: ΚΟΜΙΞ, Μεγάλο Μίκυ, Μίκυ Μάους, Σούπερ Μίκυ, Αλμανάκο, Μεγάλα Σήριαλ και Μίκυ Μυστήριο.
Μεγάλες Ιστορίες Disney[]
Το καλοκαίρι του 2017 ξεκίνησε από την εκδοτική Καθημερινή η έκδοση της Ιταλικής βιβλιοθήκης στην Ελλάδα, με τον τίτλο Μεγάλες Ιστορίες Disney - Τα Άπαντα του Ρομάνο Σκάρπα. Ο πρώτος τόμος κυκλοφόρησε στις 30 Ιουλίου 2017 και ένα αρχικό σύνολο επτά τόμων εκδόθηκε, μέχρι και τις 10 Σεπτεμβρίου, εβδομαδιαίως, κάθε Κυριακή ως ένθετο με την εφημερίδα Καθημερινή. Μια σημαντική διαφορά είναι ότι κάθε ελληνικός τόμος έχει μόνο 180 σελίδες, αντί των 364 κάθε ιταλικού, επομένως αναμένεται να κυκλοφορήσουν 102 τόμοι, αφού καθένας είναι μισός Ιταλικός. Για να μπορέσει όμως να χωριστεί στην μέση κάθε τόμος οι ιστορίες δεν είναι πλέον με χρονολογική σειρά, παρά διάσπαρτες σε κάθε τεύχος.
ΚΟΜΙΞ και Ρομάνο Σκάρπα[]
Για περισσότερες πληροφορίες, δείτε επίσης Κατάλογος Ιστοριών του Ρομάνο Σκάρπα στο ΚΟΜΙΞ |
Αρκετές από τις διασημότερες ιστορίες του Ρομάνο Σκάρπα εκδόθηκαν στο ιστορικό περιοδικό ΚΟΜΙΞ, με την αρχή να γίνεται αρκετά νωρίς, στο τεύχος 55, με την ιστορία Το Νύχι της Κάλι. Ιστορίες του Βενετσιάνου καλλιτέχνη ποτέ δεν σταμάτησαν να μπαίνουν, καθώς περισσότερες από σαράντα ιστορίες του είδαν το φως της δημοσιότητας μέσα από τις σελίδες της μηνιαίας έκδοσης. Η τελευταία του ιστορία στην πρώτη περίοδο του περιοδικού ήταν Οι Τρεις Ληστές στο τεύχος 302. Όλες οι ιστορίες του καλλιτέχνη που έχουν δημοσιευτεί στο περιοδικό παρουσιάζονται αναλυτικά στον: Κατάλογο Ιστοριών του Ρομάνο Σκάρπα στο ΚΟΜΙΞ.
Μίκυ Μάους[]
Το Μίκυ Μάους είναι το περιοδικό μέσα από το οποίο το ελληνικό κοινό έχει γνωρίσει τις περισσότερες ιστορίες του Ρομάνο Σκάρπα. Περισσότερες από 200 ιστορίες του και συγκεκριμένα 223, έχουν φιλοξενηθεί στις σελίδες του, ενώ σχεδόν όλες οι ιστορίες του αναδημοσιεύονταν ανά περιόδους, ένδειξη της εκτίμησης που έτρεφε το επιτελείο για τις ιστορίες του. Πολλές ιστορίες μετά την αρχική τους δημοσίευση στο Μίκυ Μάους δημοσιεύονταν και σε άλλα περιοδικά, όπως το ΚΟΜΙΞ και το Μεγάλο Μίκυ. Αξίζει να σημειωθεί, τέλος, ότι η πρώτη ιστορία που δημοσιεύθηκε στο πρώτο τεύχους του Μίκυ Μάους (της Α΄ Περιόδου), με τον τίτλο Στις Πηγές των Μογγόλων, ήταν σχεδιασμένη από τον Ρομάνο Σκάρπα.
Μεγάλο Μίκυ[]
Το μηνιαίο Μεγάλο Μίκυ φιλοξένησε επίσης άφθονες ιστορίες του Σκάρπα, 33 για την ακρίβεια και αρκετές από τις ιστορίες που φιλοξενήθηκαν στις σελίδες του ανατυπώθηκαν κατόπιν είτε στο Σούπερ Μίκυ είτε στο ΚΟΜΙΞ.
Κλασικά[]
Τα Κλασικά ήταν το περιοδικό με τις περισσότερες ιστορίες του Ρομάνο Σκάρπα, μετά το Μίκυ Μάους, έχοντας φιλοξενήσει στις σελίδες του 138 ιστορίες του. Αρκετές από τις ιστορίες του αποτελούν αναδημοσίευση, κυρίως από το Μίκυ Μάους, έχοντας όμως εκδώσει και πολλές πρωτότυπες, που δεν είχαν ποτέ πριν δημοσιευτεί στην Ελλάδα.
Μεγάλα Σήριαλ[]
Το καλοκαίρι του 2013 ως μέρος των Μεγάλων Σήριαλ το Μίκυ Στριπ που κυκλοφόρησε περιείχε δυο ιστορίες του μεγάλου Ρομάνο Σκάρπα.
Οι δυο ιστορίες, Το Αίνιγμα του Τσιχλαμπούμ και Η Συμμορία του Φταρνίσματος, είναι από τις μεγαλύτερες που έχει δημιουργήσει καθώς κάλυπταν πάνω από 100 σελίδες η καθεμία. Η έκδοση αυτή είχε κυκλοφορήσει και παλιότερα το 1994 ως Μίκυ Μυστήριο #0 με διαφορετικό εξώφυλλο. Το τεύχος αυτό ονομάστηκε από τους συλλέκτες "Τεύχος # 0", καθώς τα επόμενα χρόνια κυκλοφόρησε Α’ Κύκλος, Β’ Κύκλος και Γ’ Κύκλος της σειράς, με την ονομασία Μίκυ Μυστήριο. Πέραν αυτής της έκδοσης και σε άλλα τεύχη Μεγάλων Σήριαλ υπήρχαν ιστορίες του Σκάρπα, όπως στα τεύχη 40, 41 και 42, είτε ως μέρος της Ιστορίας και Δόξας της Δυναστείας των Ντακ, είτε ως μέρος των πρώτων ιστοριών του Φάντομ Ντακ, είτε άλλες ιστορίες του.
Επιπλέον[]
Η εκδήλωση στο Μιλάνο[]
Από τις 16 Ιανουαρίου μέχρι τις 16 Μαρτίου 2016 στο Μιλάνο ήταν ανοιχτή προς το κοινό μια έκθεση προς τιμήν του μεγάλου Ιταλού δημιουργού. Εκεί μπορούσε κάποιος να δει διάφορες εκδόσεις, όπως το ΚΟΜΙΞ, όπου ποικίλες χώρες φιλοξενούν τις ιστορίες του, καθώς και τους πρόσφατους Ιταλικούς τόμους. Αρκετά σχέδια που έχει κάνει ο Σκάρπα υπήρχαν επίσης στην έκθεση μαζί με τα στόρυμπωρντ μερικών ιστοριών του.
Χιονάτη[]
Στα πρώτα χρόνια της καριέρας του σχεδίασε πολλές ιστορίες με την Χιονάτη και τους 7 Νάνους (στις η οποίες η Κακιά Βασίλισσα ήταν ακόμη ζωντανή και όμορφη), ενώ για να σχεδιάσει την όμορφη πριγκίπισσα πήρε τη βοήθεια της συζύγου του και μοντέλου Σάντρα Ζανάρντι.
Ιστορίες φόρος τιμής[]
Η ιστορία Paperolimpiadi , 250 σελίδων και χωρισμένη σε 8 μέρη είναι η μεγαλύτερη ιστορία του Ιταλού δημιουργού. Η ιστορία αυτή έχει σχέση με τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1988 που έγιναν στην Κορέα.
Μια από τις Άρπυιες του Καρλ Μπαρκς επιστρέφει στην ιστορία La Guardiana Alata σε κείμενο του Ροντόλφο Τσιμίνο και σχέδιο του Ρομάνο Σκάρπα που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Topolino, τον Ιανουάριο του 1966. Ο Ρομάνο Σκάρπα θα θυμηθεί πάλι το Χρυσόμαλλο Δέρας όταν θα αναζητήσει έμπνευση για την ιστορία του Το Παγκόσμιο Κύπελλο που δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στο Ιταλικό περιοδικό Classici di Walt Disney το 1974.
Βίντεο[]
Romano Scarpa - Passeggiata Disney[]
Αυτό το βιντεάκι 5 λεπτών με κινούμενα από το 1982 δημιουργήθηκε από τον Ιταλό Ρομάνο Σκάρπα ως πρόλογος για την σειρά Ντίσνεϋ Σπέσιαλ στην Ιταλική τηλεόραση. Το βίντεο δείχνει διάφορους χαρακτήρες από τα Ντισνεϊκά κόμικς όπως τον Φάντομ Ντακ, τη Τζένη, τον Χειροπαίδρο, τον Θείο Σκρουτζ. Είναι ένα ιδιαίτερο κομμάτι κινουμένων σχεδίων με μερικούς από αυτούς τους χαρακτήρες να μπορούν να βρεθούν μόνο στα κόμικς.
Scarpa, Carpi e Gentilini a Canzonissima 1968[]
Ο Ρομάνο Σκάρπα, ο Τζιοβάν Μπατίστα Κάρπι και ο Μάριο Τζεντιλίνι παρουσιάζουν το περιοδικό Topolino το 1968. Οι Κάρπι από (αριστερά) και Σκάρπα (από δεξιά), σχεδιάζουν έναν Ντόναλντ και έναν Μίκυ αντίστοιχα να δίνουν τα χέρια τους.
Φράσεις[]
Τάδε Έφη Ρομάνο Σκάρπα | ||
---|---|---|
Ο Ρομάνο Σκάρπα έχει πει πολλές αξιομνημόνευτες φράσεις στην ζωή του, οι οποίες αποτελούν το απόσταγμα της εμπειρίας του, μετά από δεκαετίες παραγωγής κόμικς. Παρακάτω έχουμε μια λίστα με όλες τις φράσεις του δημιουργού Ρομάνο Σκάρπα που έχουν δημοσιευτεί στο περιοδικό ΚΟΜΙΞ, στην γνωστή σε όλους μας στήλη Τάδε Έφη...
ΚΟΜΙΞ 211[]
ΚΟΜΙΞ 212[]
ΚΟΜΙΞ 213[]
ΚΟΜΙΞ 214[]
ΚΟΜΙΞ 215[]
ΚΟΜΙΞ 216[]
ΚΟΜΙΞ 217[]
ΚΟΜΙΞ 219[]
ΚΟΜΙΞ 220[]
ΚΟΜΙΞ 221[]
ΚΟΜΙΞ 226[]
ΚΟΜΙΞ 230[]
ΚΟΜΙΞ 234[]
ΚΟΜΙΞ 236[]
ΚΟΜΙΞ 238[]
ΚΟΜΙΞ 240[]
ΚΟΜΙΞ 242[]
|
Αξιοπερίεργα[]
- Το 1954, η Αιγυπτιακή κυβέρνηση αποφάσισε να κατασκευάσει ένα τεράστιο φράγμα νότια της πόλης του Ασουάν, με στόχο να εκμοντερνίσει την οικονομία της περιοχής. Συνέπεια αυτού του μεγάλου έργου θα ήταν η δημιουργία μιας τεχνητής λίμνης, η οποία θα σκέπαζε πολυάριθμα αρχαιολογικά ευρήματα, συμπεριλαμβανομένης της εκσκαφής του Αμπού Σιμπέλ, που χρονολογείτο από το 1300 π.Χ. Το 1959 η κυβέρνηση της χώρας ζήτησε την βοήθεια της UNESCO, για την διάσωση των αρχαιολογικών θησαυρών της περιοχής, και το 1966, μετά από χρόνια μάταιων συζητήσεων και μια αποφασιστική Ιταλική παρέμβαση, Συμφωνήθηκε να αποσυναρμολογηθούν τα πολύτιμα ευρήματα και κατόπιν να ξανασυναρμολογηθούν σε ένα ψηλότερο σημείο, που δεν θα καλύπτονταν από νερό. Η ιδιοφυής αυτή ιδέα ήρθε στους αρμόδιους εξαιτίας της ιστορίας του Σκάρπα με τίτλο Ο Κολοσσός του Νείλου, ο οποίος πέντε χρόνια νωρίτερα είχε προτείνει πως η ευκολότερη λύση ήταν ο διαμελισμός ενός γιγάντιου αγάλματος του Ραμσή και κατόπιν η ανασυγκόλληση του, σε κάποιο άλλο σημείο.
- Ο Σκάρπα συνήθιζε να κρύβει τα αρχικά του RS στο πρώτο ή τελευταίο καρέ των ιστοριών που ο ίδιος έγραφε το σενάριο. Μέχρι το 1989 η μόνη επίσημη υπογραφή που επιτρεπόταν στις ιστορίες ήταν αυτή του Ουώλτ Ντίσνεϋ, μολονότι ο πατέρας του Μίκυ είχε πεθάνει για περισσότερα από είκοσι χρόνια.
- Πολλές φορές σε ιστορίες του Σκάρπα υπάρχει η σπάνια ιταλική λέξη "inusitato" (ασυνήθιστο), από την οποία μπορούν με σχετική ασφάλεια αναγνωρίζονται οι δημιουργίες του καλλιτέχνη.
- Το 2007 ο δήμος της Ρώμης αποφάσισε να αφιερώσει έναν δρόμο στον Ρομάνο Σκάρπα, ο οποίος έλαβε το όνομα του. Ο δρόμος βρίσκεται σε μια τοποθεσία της πόλης (Mezzocamino), ο οποίος είναι αφιερωμένος σε σπουδαίες προσωπικότητες της ένατης τέχνης.
Δημιουργοί | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|